Co to są antyoksydanty?
Warzywa i owoce są źródłem antyoksydantów, czyli przeciwutleniaczy. Są to substancje zwalczające bardzo aktywne wolne rodniki, które mogą uszkadzać komórki i w ten sposób przyczyniać się do procesów chorobowych. Do najbardziej znanych antyoksydantów należą: witamina C, A i E, β -karoten, selen, flawonoidy i polifenole. Organizm wykształcił wiele mechanizmów obronnych, a poszczególne związki oddziałują wzajemnie na siebie. Naturalne antyoksydanty pokarmowe muszą być stale uzupełnianiane poprzez spożywanie odpowiedniej diety. Inne, mimo że są wytwarzane w organizmie, to na ich poziom wpływa odpowiedni sposób odżywiania.
Skąd się biorą wolne rodniki?
Wolne rodniki to reaktywne atomy lub cząsteczki, które uszkadzają struktury komórkowe.Zakłócają funkcje różnych białek i przekazywanie informacji genetycznej w komórce, a także naruszają strukturę błon komórkowych, co powoduje zniszczenie komórek i tkanek, a w efekcie może prowadzić do rozwoju chorób nowotworowych, układu krążenia, układu pokarmowego, nerwowego i stawów. Ich źródło stanowią m.in. dym tytoniowy, alkohol, zanieczyszczenia powietrza, nieodpowiednio lub zbyt długo przechowywana żywność. Wolne rodniki powstają także wewnątrz organizmu w procesach metabolicznych. Aby im przeciwdziałać, organizm wykształcił mechanizmy obronne, z których najważniejszymi są antyoksydanty.
Witamina E chroni komórki przed wolnymi lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL) przed utlenianiem, przez co chroni organizm przed rozwojem miażdżycy, a w konsekwencji niedokrwiennej choroby serca. β-karoten wykazuje działanie przeciwnowotworowe, aktywizuje układ immunologiczny. Powstająca w wątrobie z β-karotenu witamina A warunkuje procesy widzenia.
Witamina C odnawia utlenioną w reakcjach antyoksydacyjnych witaminę E, a także bierze udział w powstawaniu ważnych związków biologicznie czynnych, wpływa na procesy odpornościowe. Ponadto przyspiesza gojenie się ran, uczestniczy w zobojętnianiu leków i trucizn, jest niezbędna do syntezy kolagenu, który jest składnikiem skóry nadającym jej elastyczność.
Błonnik pokarmowy to roślinne wielocukry i ligniny, które są oporne na trawienie w przewodzie pokarmowym człowieka. Prościej mówiąc, są to nietrawione części ścian komórek roślinnych. Jest niezwykle ważny dla zdrowia, ponieważ reguluje pracę przewodu pokarmowego, hamuje uczucie głodu, zmniejsza wchłanianie przez organizm szkodliwych substancji, a także skraca czas kontaktu szkodliwych substancji.
Dlaczego 5 porcji dziennie?
Organizm człowieka nie potrafi magazynować niektórych związków zawartych w warzywach i owocach (np. witaminy C). Dlatego dla utrzymania odpowiedniego poziomu tych substancji, aby organizm cały czas mógł z nich korzystać i chronić się przed chorobami, powinniśmy spożywać niewielkie ilości warzyw i owoców wielokrotnie w ciągu dnia. Aby zapewnić sobie zdrowie, trzeba zjadać codziennie co najmniej 400-500 g warzyw i owoców, rozdzielonych na minimum 5 porcji.
Zadanie Prewencja pierwotna nowotworów finansowane przez ministra zdrowia w ramach Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych.